Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος "ΚΑΙΡΟΣ"

Ελ. Βενιζέλου 59^Α, Τ.Κ. 15561 ΧΟΛΑΡΓΟΣ 

Ιστοσελίδα:http://www.kairosnet.gr

Email://kairos%2Etheologoi@gmail./">This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.  & This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Αθήνα, 12 Οκτωβρίου 2022

Αριθμ. Πρωτ. 61

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΥΠΟΥ

Θέμα: Ανακοίνωση του Πανελλήνιου Θεολογικού Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ» για τις πρόσφατες εξελίξεις στο Μάθημα των Θρησκευτικών

Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) εξέδωσε, πριν από μερικούς μήνες, νέα Απόφαση (Ολομέλεια ΣτΕ 1478/2022)[1] για το Μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ). Τα κύρια σημεία της είναι: α) Ακυρώνει για τυπικούς λόγους την ισχύουσα τότε Υπουργική Απόφαση για τη χορήγηση απαλλαγής, επειδή ο νομοθέτης είχε παραλείψει να ζητήσει τη γνώμη της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, και β) καλεί την Πολιτεία, μέχρι το τέλος του σχολικού έτους 2022-2023, «να θεσπίσει ένα ισότιμο μάθημα συναφούς περιεχομένου για τους μαθητές που απαλλάσσονται» από το ΜτΘ.

Μετά την ανωτέρω Απόφαση του ΣτΕ, το Υπουργείο υπέβαλε στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα σχέδιο νέας Υπουργικής Απόφασης, ζητώντας εκ των υστέρων γνωμάτευση. Τελικά, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα εξέδωσε τη Γνωμάτευση 2/2022[2], η οποία, εκτός των άλλων, παραγγέλλει στο Υπουργείο ότι α) η απαλλαγή χορηγείται για «λόγους συνείδησης» (και όχι ειδικά για λόγους «θρησκευτικής συνείδησης») και επομένως μπορούν να παίρνουν απαλλαγή και οι Ορθόδοξοι μαθητές, β) για τη χορήγηση απαλλαγής δεν απαιτείται καμία αιτιολόγηση, γ) η Πολιτεία οφείλει να εισαγάγει εναλλακτικό ισότιμο μάθημα για τους απαλλασσόμενους.

Ύστερα από τα παραπάνω, το Υπουργείο Παιδείας προχώρησε στην έκδοση νέας Υπουργικής Απόφασης (106646/ΓΔ4/2-9-2022, ΦΕΚ 4644 Β΄), στην οποία ορίζεται ότι: «Μαθητές/τριες οι οποίοι/ες δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι (δηλαδή αλλόθρησκοι, ετερόδοξοι, άθρησκοι, άθεοι, αγνωστικιστές), δύνανται, εφόσον το επιθυμούν, να απαλλαγούν από την υποχρέωση παρακολούθησης του μαθήματος των Θρησκευτικών, υποβάλλοντας σχετική αίτηση στον/στη Διευθυντή/ντρια της σχολικής μονάδας, στην οποία θα αναφέρεται το εξής: "Λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή (μου ή του παιδιού μου) στο μάθημα των Θρησκευτικών"». Με τη συγκεκριμένη Απόφαση, το Υπουργείο Παιδείας ουσιαστικά δεν ενέδωσε στις πιέσεις της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, επικαλούμενο τις Αποφάσεις του ΣτΕ του 2018 και του 2019.

Η νέα Απόφαση του ΣτΕ αποτελεί συνέχεια παλαιότερων Αποφάσεων του 2018 και 2019, όπου αναπτύσσεται διεξοδικά η θέση του Δικαστηρίου σχετικά με τον χαρακτήρα, τη μορφωτική αποστολή και το οργανωτικό πλαίσιο της θρησκευτικής εκπαίδευσης στο δημόσιο σχολείο.

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ» έχει εκφράσει, επανειλημμένα, τις θέσεις του για τη μορφωτική αποστολή του ΜτΘ. Με σεβασμό στις αποφάσεις του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου, εκφράζουμε τον προβληματισμό μας για τις Αποφάσεις του, από το 2018 μέχρι σήμερα, σχετικά με το ΜτΘ, επισημαίνοντας αντινομίες και κινδύνους που απειλούν, τελικά, την ίδια την ύπαρξη του μαθήματος. Αναγνωρίζουμε ότι το άρθρο 16, 2 του Συντάγματος ορίζει ως αποστολή του κράτους να μεριμνά για την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης μέσω της εκπαίδευσης. Φρονούμε, όμως, ότι ο τρόπος ερμηνείας αυτού του άρθρου από το ΣτΕ, έχει δημιουργήσει ένα καθεστώς ασφυκτικής κηδεμόνευσης του ΜτΘ, το οποίο τελικά τείνει να το καταπνίξει. Συγκεκριμένα, προβληματιζόμαστε όταν οι Αποφάσεις του ΣτΕ, πέρα από τα νομικά ζητήματα, υπεισέρχονται σε αμιγώς θεολογικά, παιδαγωγικά ή διδακτικά θέματα. Εκφράζουμε την ανησυχία μας, όταν προτείνονται οργανωτικές λύσεις οι οποίες είναι μη εφαρμόσιμες στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, όπως αυτό λειτουργεί μέχρι σήμερα. Ανησυχούμε, επίσης, για την άκριτη και χωρίς σοβαρή μελέτη προώθηση του πολυ-ομολογιακού μοντέλου οργάνωσης της θρησκευτικής εκπαίδευσης. Διαφωνούμε με κάθε πρόταση ή ενέργεια η οποία θα συρρικνώσει το ΜτΘ, υποβαθμίζοντας είτε την οργανωτική του μορφή είτε την παιδαγωγική του αποστολή. Με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, για ουσιώδεις θεολογικούς και παιδαγωγικούς λόγους, είμαστε αντίθετοι με την «ομοσπονδοποίηση» του ΜτΘ. Απορρίπτουμε τις φωνές μισαλλοδοξίας και εύκολου λαϊκισμού, που εμφανίζονται συχνά στο πλαίσιο του διαλόγου για το ΜτΘ, από όπου και αν προέρχονται.

Καταρχάς, θεωρούμε ότι η πρόσφατη Υπουργική Απόφαση για τις απαλλαγές κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, καθότι θεμελιώνεται στην επιταγή του Συντάγματος σχετικά με την υποχρέωση της Πολιτείας να παρέχει θρησκευτική εκπαίδευση και στην υποχρεωτικότητα του ΜτΘ. Είμαστε αντίθετοι με την αναιτιολόγητη χορήγηση απαλλαγής, η οποία θα καθιστούσε το μάθημα προαιρετικό και επιλεγόμενο για όλους και όλες τους μαθητές και τις μαθήτριες.

Ταυτόχρονα, είμαστε αντίθετοι με την «ομολογικοποίηση» του ΜτΘ, για θεολογικούς και παιδαγωγικούς λόγους.Επιπρόσθετα, η «ομοσπονδοποίηση» του ΜτΘ θα διαιρέσει τους μαθητές σύμφωνα με τη θρησκευτική ή μη δέσμευσή τους, στερώντας τους τη δυνατότητα για αλληλογνωριμία, για διάλογο και για ανάπτυξη δεξιοτήτων συνύπαρξης. Το ΜτΘ θα απολέσει, έτσι, τον παιδαγωγικό χαρακτήρα του, ο οποίος υπηρετούσε πάντοτε τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης, λόγω μιας στενά νομικιστικής ερμηνείας της αποστολής του για την «ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης». Αυτή η προσέγγιση, η οποία είναι παρωχημένη, πάσχει από πλευράς παιδαγωγικής και θεολογικής. Το ΜτΘ κινδυνεύει να απονευρωθεί παιδαγωγικά και να υποβαθμιστεί σε ένα μάθημα ειδικού σκοπού, oοποίος απέχει από τις αυθεντικές μορφωτικές ανάγκες και τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά των μαθητών/τριών. Από την άλλη πλευρά, το ΜτΘ δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσει την εκκλησιαστική κατήχηση, η οποία λειτουργεί σε άλλον χώρο, με διαφορετικούς σκοπούς και άλλο περιεχόμενο. Η εξέλιξη αυτή θα μεταβάλει ριζικά τον χάρτη της θρησκευτικής εκπαίδευσης στο ελληνικό σχολείο. Σε μια εποχή κατά την οποία το ελληνικό σχολείο καλείται να προωθήσει την ενταξιακή εκπαίδευση και τη συμπερίληψη, ζητείται από το ΜτΘ να κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, χωρίς μάλιστα να λαμβάνεται υπόψη η εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών, στις οποίες εφαρμόζεται, ήδη, το μοντέλο της πολυ-θρησκευτικής ή πολυ-ομολογιακής εκπαίδευσης. Είναι βέβαιο ότι, εάν υιοθετηθεί αυτή η πρόταση, ένα μεγάλο μέρος των μαθητών/τριών δεν θα έχει ποτέ την ευκαιρία να μορφωθεί ή έστω να ενημερωθεί για τη θρησκευτική παράδοση του τόπου και τον πολιτισμό που αυτή σάρκωσε και ούτε να διαλεχθεί αρμονικά και επιστημονικά με τους μαθητές/τριες άλλου δόγματος, θρησκεύματος ή μη θρησκευόμενους.

Η «ομολογικοποίηση» οδηγεί, αναπόφευκτα, στην εισαγωγή ισότιμου εναλλακτικού μαθήματος, η οποία σύμφωνα με όσα όρισε το ΣτΕ πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του σχολικού έτους 2022-2023, καθώς και άλλων θρησκευτικών ή ομολογιακών μαθημάτων για τους μαθητές που είναι δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι (δηλαδή αλλόθρησκοι, ετερόδοξοι, άθρησκοι, άθεοι, αγνωστικιστές). Το ελληνικό σχολείο δεν είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει τα οργανωτικά προβλήματα τα οποία θα προκύψουν. Είναι τραγικό ότι διάφοροι κύκλοι, μεταξύ των οποίων θεολόγοι και εκκλησιαστικοί ταγοί, έσπευσαν με ριψοκίνδυνη επιπολαιότητα, στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου για τα ζητήματα αυτά, να υποστηρίξουν ή να προτείνουν ότι το ΜτΘ πρέπει να λειτουργεί υπό την εποπτεία των θρησκευτικών κοινοτήτων. Άραγε, έχουν σκεφτεί με ποιους εκπαιδευτικούς και παιδαγωγικούς όρους μπορεί να γίνει αυτό ή σε ποιους θα μπορούσε να ανατεθεί ο συντονισμός και η ευθύνη της διδασκαλίας των άλλων θρησκειών;

Για μία ακόμη φορά, ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ», με προσήλωση στην ιδρυτική Διακήρυξη Αρχών και στους καταστατικούς σκοπούς του, δηλώνει ότι θα συνεχίσει να αγωνίζεται:

• για την προάσπιση του υποχρεωτικού χαρακτήρα του ΜτΘ, ενάντια σε κάθε προσπάθεια υποβάθμισης και συρρίκνωσής του,
• για την επαγγελματική υποστήριξη και ανάπτυξη των θεολόγων εκπαιδευτικών, οι οποίοι μαστίζονται από σοβαρή ανεργία,
• για ένα ΜτΘ ανοικτών οριζόντων, σύγχρονο, δημοκρατικό, διαλεγόμενο, παιδαγωγικά θεμελιωμένο, το οποίο θα συμβάλει στην ανάπτυξη όλων των μαθητών που το παρακολουθούν (παρέχοντας στιβαρή μορφωτική καλλιέργεια σε ζητήματα Ορθόδοξης πίστης, λατρείας, ζωής και πολιτισμού) και το οποίο θα προάγει την αλληλογνωριμία, τον διάλογο και την ειρηνική συνύπαρξη.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

[1] Βλ. περίληψη Απόφασης εδώ: http://www.adjustice.gr/webcenter/portal/ste/pageste/epikairotita/apofaseis?contentID=DECISION-TEMPLATE1657181918714&_afrLoop=40505570255775059#!%40%40%3F_afrLoop%3D40505570255775059%26centerWidth%3D65%2525%26contentID%3DDECISION-TEMPLATE1657181918714%26leftWidth%3D0%2525%26rigthWidth%3D35%2525%26showFooter%3Dfalse%26showHeader%3Dtrue%26_adf.ctrl-state%3D17gyzbrg3f_82

[2] Βλ. περίληψη και πλήρες κείμενο εδώ: https://www.dpa.gr/el/enimerwtiko/prakseisArxis/gnomi-epi-toy-shedioy-ya-toy-ypaith-shetika-me-tin-tropopoiisi-toy