Με «όχημα» ένα σχέδιο της Αννας Διαμαντοπούλου, «βενζίνη» τα ευρωπαϊκά κονδύλια, και «οδηγό» τον Νίκο Φίλη θα αλλάξει η διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών στην Ελλάδα; Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», ο νέος υπουργός Παιδείας προκρίνει τη μετατόπιση του χαρακτήρα του μαθήματος από ομολογιακό, όπως είναι σήμερα, σε περισσότερο θρησκειολογικό. Δηλαδή, την υιοθέτηση θεματικών κύκλων μέσω των οποίων οι μαθητές θα διδάσκονται στο μάθημα Χριστιανισμό και Ορθοδοξία, καθώς και άλλες θρησκείες. Ακριβώς αυτή η εκπαιδευτική πρόταση εφαρμόζεται από τα προγράμματα σπουδών του Νέου Σχολείου, που ξεκίνησε να υλοποιείται πιλοτικά το 2011, αλλά δεν προχώρησε, με γενική δικαιολογία την έλλειψη κονδυλίων και τις ενστάσεις επί μαθημάτων, όπως της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου για τα Θρησκευτικά. Ωστόσο, η τελευταία δανειακή σύμβαση που ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή στα μέσα Αυγούστου προβλέπει μεταξύ άλλων την αξιολόγηση της μεταρρύθμισης του Νέου Σχολείου, ώστε κάποια να συνεχιστούν και άλλα να σταματήσουν και σαφώς να μη χαθούν κονδύλια του ΕΣΠΑ.
Ειδικότερα, το επεισόδιο στις σχέσεις της νέας ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας και της Εκκλησίας, λόγω των δηλώσεων της αναπληρώτριας υπουργού Σίας Αναγνωστοπούλου για ευκολότερη διαδικασία στη χορήγηση απαλλαγής μαθητών από τα Θρησκευτικά, θεωρείται λήξαν. Ωστόσο, ενίσχυσε τη δυσπιστία των υπερσυντηρητικών φωνών εντός της Εκκλησίας της Ελλάδος προς τις θέσεις και τους υπουργούς της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Την ισχυροποίηση των φωνών αυτών δεν επιθυμεί ούτε ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, «που επιθυμεί όλα τα ζητήματα στις σχέσεις Εκκλησίας - Πολιτείας να επιλύονται σε πνεύμα συνεννόησης, χωρίς μονομερείς ενέργειες από κάποια πλευρά και στο πλαίσιο των διακριτών ρόλων των δύο θεσμών», όπως ανέφερε στην «Κ» εκκλησιαστική πηγή. Αλλωστε, υπάρχει επιτροπή διαλόγου Εκκλησίας - Πολιτείας η οποία εξετάζει όλα τα θέματα που ανακύπτουν.
Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και ο νέος υπουργός Νίκος Φίλης, καθώς, όπως ανέφεραν στην «Κ» συνεργάτες του, ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει ούτε τον κοινωνικό ρόλο της Εκκλησίας και δη κατά την τρέχουσα οικονομική κρίση ούτε και την ανάγκη συνεργασίας Πολιτείας - Εκκλησίας για ζητήματα που χρονίζουν (όπως η αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας).
Από την άλλη, πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι ο κ. Φίλης θα επιδιώξει στον κατάλληλο πολιτικό χρόνο να προχωρήσουν μεταρρυθμίσεις στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και βέβαια στο μάθημα των Θρησκευτικών. «Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει θέσεις και θα προχωρήσει στην υλοποίησή τους μέσα από οργανωμένο διάλογο. Δεν είμαστε μια ανεύθυνη αριστερίστικη παρέα», τόνισε στην «Κ» στέλεχος του υπουργείου Παιδείας.
Η προσέγγιση του κ. Φίλη, ο οποίος μάλιστα θα αναλάβει και την αρμοδιότητα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, είναι ότι τα Θρησκευτικά δεν πρέπει να έχουν ομολογιακό χαρακτήρα. Θρησκευτική κατήχηση και δημόσιο σχολείο δεν μπορούν να συνδυαστούν στις σύγχρονες κοινωνίες, καθώς κάτι τέτοιο θεωρείται ότι θα πλήξει καίρια ένα διαπολιτισμικό και ανεκτικό προς την ετερότητα θρησκευτικό μάθημα, που θα πρέπει να ενδιαφέρει και να απευθύνεται σε όλους τους μαθητές.
Ως βάση μελέτης των αλλαγών προτείνονται τα πρόγραμματα σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, που εγκρίθηκαν το 2010-11, εφαρμόστηκαν πιλοτικά το 2012-13 και διευρύνθηκαν το 2013-14. Τα προγράμματα αναδιατάσσουν το πλαίσιο των Θρησκευτικών, ώστε να μη θεωρείται θρησκευτική κατήχηση ή ομολογιακό μάθημα, αλλά ένα μάθημα με μορφωτικό-γνωσιολογικό περιεχόμενο.
Ως βάση του χρησιμοποιείται το θρησκευτικό φαινόμενο γενικά, οι μεγάλες θρησκείες του κόσμου, ο Χριστιανισμός και η Ορθοδοξία ειδικότερα, με έμφαση στην ιστορία και στον πολιτισμό. Το μάθημα αναπτύσσεται σε τρεις θεματικούς κύκλους: Χριστιανισμός και η Ορθοδοξία, άλλα χριστιανικά δόγματα, άλλες μεγάλες θρησκείες. Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς, η βαρύτητα που δίνει το μάθημα είναι 70%-30% υπέρ της διδασκαλίας του Χριστιανισμού.
Οι μαθητές οφείλουν να προσεγγίζουν τα παραπάνω από ιστορικής και πολιτισμικής σκοπιάς, όχι μόνο για να γνωρίζουν τη δική τους θρησκευτική παράδοση, αλλά και τις θρησκευτικές παραδόσεις των άλλων ανθρώπων με τους οποίους συνυπάρχουν στις σύγχρονες, πολυπολιτισμικές κοινωνίες.
Η χορήγηση απαλλαγής
Σημαντικό είναι με ποιους όρους θα χορηγείται απαλλαγή από τα Θρησκευτικά όπου ισχύει η εγκύκλιος που εξέδωσε πριν από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου ο τότε υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος. Με βάση την εγκύκλιο, απαλλαγή χορηγείται ύστερα από υπεύθυνη δήλωση του μαθητή ή και των δύο γονέων ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος. Η έκδοση εγκυκλίου κρίθηκε απαραίτητη διότι «έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα κατάχρησης του δικαιώματος απαλλαγής για λόγους που δεν συνδέονται με την ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης». Εκπαιδευτικοί ανέφεραν στην «Κ» ότι οι ελεύθερες απαλλαγές δημιουργούν ποικίλα προβλήματα. Ενδεικτικό είναι ότι τώρα προβλέπεται απασχόληση των μαθητών σε άλλο μάθημα, σε άλλο τμήμα. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί, με αποτέλεσμα οι μαθητές να παραμένουν εκτός μαθήματος. Επίσης, πολλοί, ιδίως στο Λύκειο, ζητούν απαλλαγή για να αποφύγουν το (όποιο) διάβασμα και τις εξετάσεις στο μάθημα. «Η διαδικασία απαλλαγής πρέπει να ελέγχεται από τον διευθυντή του σχολείου, όπως προέβλεπε και συνιστούσε και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων, ώστε πράγματι να αποκλειστεί η περίπτωση απαλλαγής για λόγους «ευκολίας», λέει στην «Κ» έμπειρος θεολόγος.
