Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ - για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης» διοργάνωσε με επιτυχία την τρίτη κατά σειρά πανελλήνια συνάντηση θεολόγων από τις 6 έως τις 8 Σεπτεμβρίου 2019, στις φιλόξενες, πλήρως ανακαινισμένες και άρτια εξοπλισμένες εγκαταστάσεις του Γυμνασίου – Λυκείου της Ελληνογαλλικής Σχολής Ουρσουλινών στο Νέο Ψυχικό με θέμα «Η Ορθόδοξη θεολογία μεταξύ κριτικής σκέψης και ανορθολογισμού». Έλαβαν μέρος 150 περίπου συνάδελφοι θεολόγοι εκπαιδευτικοί στη δημόσια και την ιδιωτική εκπαίδευση, αδιόριστοι πτυχιούχοι Θεολογίας και μεταπτυχιακοί φοιτητές από την Αττική, την Πάτρα, τη Θεσσαλονίκη, τη Ρόδο, την Κρήτη, την Κοζάνη, τη Λάρισα, τον Βόλο, την Αργολίδα, τη Μεσσηνία, την Αιτωλοακαρνανία κλπ. Οι συμμετέχοντες πλαισίωσαν με ζήλο και ενθουσιασμό τις εργασίες και τις δραστηριότητες της συνάντησης, οι οποίες περιλάμβαναν την πρώτη ημέρα (6/9) μία κεντρική εισήγηση και δύο ακόμη εισηγήσεις (Α΄ συνεδρία), τη δεύτερη ημέρα (7/9) τρεις εισηγήσεις και ομάδες εργασίας που επεξεργάστηκαν θέματα των προηγηθεισών εισηγήσεων και την τρίτη ημέρα (8/9) στρογγυλή θεματική τράπεζα καθώς και βιωματικά εργαστήρια παιδαγωγικής και διδακτικής μεθοδολογίας. Τα εργαστήρια λειτούργησαν γύρω από το κεντρικό θέμα, προεκτείνοντας στο πεδίο της διδακτικής πράξης τους επιστημονικούς προβληματισμούς του συνεδριακού μέρους της συνάντησης και εκφράζοντας κριτικό προβληματισμό για διάφορα επίκαιρα θέματα.

Tην Παρασκευή (6/9) το απόγευμα μετά τον χαιρετισμό του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών & Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, τον οποίον μετέφερε ο Αιδεσιμολογιώτατος π. Αλεξάνδρος Καρυώτογλου, διαβάστηκαν μηνύματα της Υπουργού Παιδείας κ. Νίκης Κεραμέως και της Υφυπουργού Παιδείας κ. Σοφίας Ζαχαράκη, του Γενικού Γραμματέα Θρησκευμάτων κ. Γεωργίου Καλαντζή, του προεδρείου της ΟΛΜΕ και του Κοσμήτορα της Θεολογικής σχολής Α.Π.Θ. καθηγητή κ. Θεόδωρου Γιάγκου. Ακολούθησαν χαιρετισμοί από τον Πρόεδρο του Τμήματος Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α. αναπληρωτή καθηγητή κ. Θωμά Ιωαννίδη, την Αντιπρόεδρο του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του Ε.Κ.Π.Α. αναπληρώτρια καθηγήτρια κ. Κίρκη Κεφαλέα και, τέλος, από τον σύμβουλο Β΄ του Ι.Ε.Π. κ. Ευστράτιο Ψάλτου εκ μέρους του Προέδρου του. Ακολούθως ο πρόεδρος του Δ.Σ. καθηγητής του τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α. κ. Χρήστος Καρακόλης χαιρετίζοντας τους συμμετέχοντες εξήγησε το σκεπτικό για την επιλογή του θέματος της 3^ης πανελλήνιας συνάντησης Θεολόγων δίνοντας εν συνεχεία τον λόγο στον πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής αναπληρωτή καθηγητή του τμήματος Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α. κ. Δημήτριο Μόσχο, ο οποίος παρουσίασε τον κεντρικό ομιλητή κ. Βασίλη Καραποστόλη, ομότιμο καθηγητή του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Ε.Κ.Π.Α., που ανέπτυξε το θέμα «Η Χριστιανική θέση απέναντι στα Κοινά». Ο ομιλητής με νηφάλιο και συγκροτημένο λόγο παρουσίασε τη θέση του ανθρώπου διαχρονικά μέσα στην ιστορία απέναντι στα Κοινά, αλλά και τη θέση του Χριστιανού μέσα στον κόσμο χαρακτηρίζοντας τον Χριστιανισμό ως πηγή ενέργειας που συνεισφέρει στην κοινωνία και σημειώνοντας ότι, όταν ο άνθρωπος υπηρετεί τον κόσμο, στην πραγματικότητα υπηρετεί τον Θεό. Εν κατακλείδι επεσήμανε ότι ο κόσμος έχει ανάγκη τόσο από την πίστη, όσο και από την ηθική. Στη συνεδρία που ακολούθησε ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του Ε.Κ.Π.Α. κ. Χαράλαμπος Βέντης ανέπτυξε το θέμα «Διαψευσιμότητα και αναστοχασμός στην επιστήμη και τη χριστιανική σκέψη: μια σύντομη περιήγηση σε ένα τεράστιο θέμα». Ο ομιλητής επεσήμανε ότι ο διάλογος της Ορθοδοξίας με την κοινωνία, τις τέχνες, την επιστἠμη και τη γνώση πρέπει να διέπεται από συγκεκριμένες αρχές σημειώνοντας πως η ιδρυματική Ορθοδοξία αποφεύγει τον διάλογο σε αντιδιαστολή προς την επιστήμη η οποία μάλιστα με βάση την αρχή της διαψευσιμότητας δεν είναι εγγενώς αθεϊστική. Ο δεύτερος εισηγητής π. Αυγουστίνος Μπαϊραχτάρης, μόνιμος επίκουρος καθηγητής της Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης, ανέπτυξε το θέμα «Κοινωνική βαρβαρότητα και θρησκευτική βία στη σύγχρονη μετασχηματίζουσα πραγματικότητα. Ορθολογισμός ή θρησκεία; Ο Χριστιανισμός ως ανακαινιστική δύναμη του κόσμου». Ο εισηγητής προσδιόρισε την κοινωνική βαρβαρότητα ως συλλογική βία και άσκηση καταστροφικής δύναμης σε βάρος των άλλων, διακρίνοντάς την από την προσωπική βία (ψυχολογική/συναισθηματική) και τη δομική βία (οικονομική καταπίεση, σεξισμός, ρατσισμός). Αναλύοντας τον ρόλο της θεολογίας στο κόσμο επισήμανε πως το έργο της είναι η διάκριση των ποικίλων πνευμάτων της κοινωνίας και οφείλει να οδηγεί σε ανακαινιστικές πράξεις αγάπης, σε μαρτυρία και στη διακονία του πλησίον. Η Α΄ συνεδρία ολοκληρώθηκε με ζωηρή και ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Το Σάββατο (7/9) μετά από μια εμβόλιμη και ανοικτή σε όλους παραγωγική και ενδιαφέρουσα συνέλευση των μελών του συλλόγου συνεχίστηκε το πρόγραμμα των εισηγήσεων, οι οποίες αναπτύχθηκαν στη διάρκεια της Β΄συνεδρίας. Συγκεκριμένα: Ο κ. Δημήτριος Ουλής, Καθηγητής θεολόγος - Διδάσκων στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του Ε.Κ.Π.Α., ανέπτυξε το θέμα «Φονταμενταλιστική θρησκεία της τεχνοκρατίας και θρησκευόμενοι φονταμενταλιστές τεχνοκράτες: Η περίπτωση Johan Norberg». Ο ομιλητής παρουσίασε με οξύνοια και κριτική διάθεση το βιβλίο του JohanNorberg«Πρόοδος: Δέκα λόγοι να ανυπομονούμε για το μέλλον» αναδεικνύοντας τις αντιφάσεις του συγγραφέα και τα δομικά ελλείμματα του βιβλίου όπως η ανιστορικότητά του και η φονταμενταλιστική αντίληψή του περί προόδου. Τέλος, σημείωσε με έμφαση πως οι ιδέες που διέπουν την έννοια της προόδου, δηλαδή η γραμμική αντίληψη του χρόνου, η ανθρωπότητα ως συλλογικό υποκείμενο και η ανάγκη για μετασχηματισμό του κόσμου είναι κατ᾽ ουσίαν χριστιανικές. Στη συνέχεια ο κ. Πέτρος Παναγιωτόπουλος, επίκουρος καθηγητής του τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. εισηγήθηκε το θέμα «Καινοφανείς προκλήσεις και χριστιανική θεολογία: Προφανής αμηχανία και αφανείς απαντήσεις»υπογραμμίζοντας μέσα από παραδείγματα ότι η θεολογία στον σύγχρονο κόσμο είναι πράξη και όχι σκέψη και απαντώντας σε ζητήματα σχετικά με τον ανθρώπινο πόνο, την αρρώστια και τον θάνατο. Τέλος ο κ. Κωνσταντίνος Κορναράκης, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α., ανέπτυξε το θέμα «Φίλος ή εχθρός; Το σύγχρονο τεχνοπώλιο και η θαυμαστή καινούργια ανθρωπολογία του μέσα από τη θεολογική ματιά». Στην εισήγησή του έθιξε κυρίως το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης και των διαφόρων εφαρμογών της, που απειλεί να αλλοτριώσει το ανθρώπινο πρόσωπο, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί έκφραση αγωνίας του ανθρώπου για τον θάνατο. Ο ρόλος της θεολογίας έγκειται στην παιδεία του προσώπου ως προϋπόθεση ελευθερίας, στην ανάδειξη της ύπαρξης ως κοινωνίας αγάπης και στον σεβασμό του προσώπου ως ελπίδα αθανασίας, αφού διαφορετικά το πρόσωπο αλλοτριώνεται ριζικά.

Την άλλοτε καθιερωμένη συζήτηση επί των εισηγήσεων διαδέχθηκε αυτή τη φορά μια καινοτομία, καθώς οι σύνεδροι χωρίστηκαν σε τέσσερις θεματικές ομάδες εργασίας με τους ενδεικτικούς τίτλους: α. Τεχνητή νοημοσύνη: ο άνθρωπος του μέλλοντος, β. Πρόοδος: λόγος αισιοδοξίας; γ. Τεχνολογία: φίλος ή εχθρός; δ. Ελευθερία: Ο καταναγκασμός της επιλογής. ΟΙ τίτλοι αυτοί, που αφορούσαν σε θέματα των εισηγήσεων της Β´ συνεδρίας, έγιναν αντικείμενο εργασίας από τα μέλη των ομάδων, τα οποία στη συνέχεια σε ολομέλεια διάρκειας δύο ωρών έθεσαν στους παρόντες εισηγητές ερωτήματα, θέσεις και απόψεις. Οι εισηγητές έδωσαν καταληκτικές απαντήσεις ολοκληρώνοντας έτσι το πρόγραμμα της δεύτερης ημέρας.

Τη Κυριακή (8/9) το πρόγραμμα άνοιξε με την παρουσίαση σε ολομέλεια στρογγυλής τράπεζας με θέμα «Η Θρησκευτική Εκπαίδευση μεταξύ κριτικής σκέψης και ανορθολογισμού»,στην οποία μετείχαν οι κ.κ. Βασιλική Μητροπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., Μάριος Κουκουνάρας-Λιάγκης, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α. και Σπύρος Ζωνάκης, δημοσιογράφος στο περιοδικό «Σχεδία», οι οποίοι εισηγούμενοι με συντομία πάνω στο θέμα και απαντώντας στις ερωτήσεις και τις τοποθετήσεις των συνέδρων επεσήμαναν μεταξύ άλλων ότι στον σύγχρονο κόσμο η Ορθόδοξη θεολογία αναπτύχθηκε πραγματικά μόνο εντός εκκοσμικευμένων κοινωνικών συνθηκών, καθώς επίσης και ότι το μάθημα των Θρησκευτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει το αίτημα για δημοκρατία και ειρήνη αναπτυσσόμενο μέσα από τα ερωτήματα των μαθητών, την κριτική πραγμάτευση και τον αναστοχασμό.

Ακολούθησαν βιωματικά εργαστήρια παιδαγωγικής και διδακτικής μεθοδολογίας δίωρης διάρκειας οργανωθέντα από έμπειρους συναδέλφους από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αλλά και μεταπτυχιακούς φοιτητές της Θεολογικής σχολής του Ε.Κ.Π.Α. Συγκεκριμένα: 1. από τον π. Ευάγγελο Μαρκαντώνη, Χημικό-Θεολόγο, MEd, Εκπαιδευτικό με θέμα «Από τη Δημιουργία του κόσμου στη Νέα Δημιουργία (Γένεση και Αποκάλυψη) - Η θέση του ανθρώπου σε μια απειλούμενη βιόσφαιρα», 2. από την κ. Μαρία Λυράκη, θεολόγο εκπαιδευτικό στην Ελληνογαλλική σχολή Ουρσουλινών με θέμα «Βιοηθικά διλήμματα σε βιβλικά κείμενα», 3. από τον κ. Χρήστο Φραδέλλο,Πτυχιούχο Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α., Μ.Α. θεολογίας, Εκπαιδευτικό (3ο Λύκειο Χανίων) με θέμα «Η διαχρονική γοητεία του ανορθολογισμού και η χρήση του στη πολιτική και τη θεολογία», 4. από τον κ. Ναζίρ-Παύλο Ναζάρ, Θεολόγο (Ε.Κ.Π.Α.), πτυχιούχο HartfordSeminary(HartfordCT, USA), μεταπτυχιακού φοιτητή στο ΠΜΣ: Επιστήμες της Αγωγής και Θρησκευτική Εκπαίδευση (Ε.Κ.Π.Α.) με θέμα «Διασχίζοντας το μάτι της βελόνας: ξεπερασμένη εντολή ή διαχρονικός τρόπος ζωής;» και 5. από τους κ.κ. Στέφανο Ζάρκα εκπαιδευτικό Λεοντείου Σχολής Αθηνών, μεταπτυχιακό φοιτητή ΠΜΣ: Επιστήμες της Αγωγής και Θρησκευτική Εκπαίδευση (Ε.Κ.Π.Α.), Νίκο Κουστουράκη θεολόγο, μεταπτυχιακού φοιτητή ΠΜΣ: Επιστήμες της Αγωγής και Θρησκευτική Εκπαίδευση (Ε.Κ.Π.Α.), και Αναστασία Νικηταρά, θεολόγο και μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΠΜΣ: Συστηματική Θεολογία και Επιστήμες της Αγωγής (Ε.Κ.Π.Α.) με θέμα «Gameon: τα παιχνίδια προσομοίωσης ως εργαλείο στη θρησκευτική εκπαίδευση». Οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί εξέφρασαν την απόλυτη ικανοποίησή τους κατά την επακολουθήσασα ολομέλεια τόσο για την ποιότητα και το βάθος των εισηγήσεων, όσο και για την πρωτοτυπία των βιωματικών εργαστηρίων, από τα οποία εμπνεύστηκαν ιδέες και σχέδια ενόψει της έναρξης του νέου σχολικού έτους, όπως δήλωσαν οι ίδιοι στην εν είδει απολογισμού συζήτηση, με την οποία ολοκληρώθηκε η Τρίτη Πανελλήνια συνάντηση του συλλόγου μας.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του «Καιρού» ευχαριστεί όλους όσοι συνέβαλαν στην πραγματοποίηση της εκδήλωσης και ειδικότερα την Οργανωτική και την Επιστημονική Επιτροπή, τους εισηγητές και τους επιμορφωτές, τη Διεύθυνση της Ελληνογαλλικής Σχολής Ουρσουλινών για την άψογη φιλοξενία, τους εθελοντές συναδέλφους που υποστήριξαν τη γραμματεία και τις εργασίες και ιδιαιτέρως όλους τους θεολόγους που συμμετείχαν στις εργασίες, αποδεικνύοντας έμπρακτα με την ενεργό τους παρουσία τη διάθεση του θεολόγου εκπαιδευτικού να γνωρίσει και να υιοθετήσει καινοτόμες μεθόδους και αρχές για την εφαρμογή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Ευχαριστούμε, τέλος, όλους τους συναδέλφους θεολόγους για την εμπιστοσύνη που δείχνουν στην πολύπλευρη παιδαγωγικά και θεολογικά επιμορφωτική προσπάθεια του συλλόγου μας.