Το Μάθημα των Θρησκευτικών (:ΜτΘ) στην  Εκπαίδευση αποκτά στις μέρες μας ξεχωριστό ενδιαφέρον στο πλαίσιο των αλλαγών που συντελούνται στον τόπο μας και στην Ευρώπη ευρύτερα. Ο διάλογος για το μέλλον του μαθήματος, τον χαρακτήρα του, τους σκοπούς, τα προγράμματα σπουδών, τα βιβλία, το περιεχόμενο, τη γλώσσα της θεολογίας είναι ο στόχος της σημερινής μας ημερίδας με θέμα: ΜΑΘΗΜΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ.

Το μέλλον του ΜτΘ επηρεάζεται αναπόφευκτα από τα γενικότερα προβλήματα προσανατολισμου και δυσλειτουργίας του σύγχρονου ελληνικού σχολείου. Η εκπαιδευτική διαδικασία συχνά παραμερίζει τη σχολική ζωή, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται το σχολείο σε σύστημα παροχής γνώσεων και πληροφοριών χωρίς όραμα, έμπνευση, δημιουργικότητα και χαρά.

Το ΜτΘ επιβαρύνθηκε ακόμη περισσότερο με την έκδοση των υπουργικών εγκυκλίων του 2002 και του 2008 και σταδιακά οδηγήθηκε στον εκφυλισμό του σε επιλεγόμενο μάθημα, καθώς αξιοποιούνται οι απαλλαγές όχι τόσο για λόγους συνείδησης, αλλά για λόγους προσωπικής διευκόλυνσης. Όποιος μαθητής θέλει, μπορεί να έχει στην πράξη ένα μάθημα λιγότερο. Αν μέχρι τώρα δεν έχουν γενικευθεί οι απαλλαγές του μαθήματος, αυτό οφείλεται στο έργο των  Θεολόγων στα σχολεία.

Η ανάγκη για την αναβάθμιση του ΜτΘ οδήγησε το 2008 εκπαιδευτικούς Θεολόγους όλων των βαθμίδων στη δημιουργία ενός καινούργιου θεολογικού χώρου, του Πανελλήνιου Θεολογικού Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ». Σκοπός του Συνδέσμου είναι η διαμόρφωση ενός ευρύτερου πλαισίου διαλόγου για την αναβάθμιση του ΜτΘ σε μια κοινωνία ανοιχτή σε νέες προκλήσεις με δεδομένη τη διεύρυνση της ανθρωπογεωγραφίας του σύγχρονου ελληνικού μαθητικού πληθυσμού. Η νέα πρόταση για το μέλλον του ΜτΘ μπορεί να συνοψιστεί στα εξής:

• Το ΜτΘ έχει μέλλον μόνο ως Μάθημα Παιδείας, υποχρεωτικό για όλους τους μαθητές που θα καλύπτει τις ανάγκες τους ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους δεσμεύσεις.
• Το Μτθ οφείλει να προσφέρει στους μαθητές μορφωτικές προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση ελεύθερης συνείδησης αλλά και δυνατότητας σύνδεσής τους με το θρησκευτικό, ιστορικό, πολιτιστικό και κοινωνικό τους περιβάλλον.
• Oι μαθητές σήμερα, ως αυριανοί πολίτες είναι αναγκαίο να γνωρίζουν για την Ορθόδοξη παράδοση, τον Χριστιανισμό εν γένει και τα αλλα θρησκεύματα.

Το 2011 με την ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας και του ΙΕΠ Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων εκπόνησε ένα νέο Πρόγραμμα Σπουδών (:ΠΣ) για το ΜτΘ του Δημοτικού και του Γυμνασίου και το 2014 για το Λύκειο. Κινείται στη λογική της συνέχειας αλλά και της καινοτομίας, για να δώσει λύση σε προβλήματα θεολογικής, παιδαγωγικής και νομικής τεκμηρίωσης του ΜτΘ. Ξεπερνά τη μονόπλευρη ομολογιακή προσέγγιση, χωρίς να μετατρέπει το μάθημα σε θρησκειολογικό. Και αυτό το κάνει πρώτα από όλα με κριτήρια θεολογικά και παιδαγωγικά.

Το νέο ΠΣ εφαρμόστηκε πιλοτικά, με στόχο την ενημέρωση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, την πειραματική διδακτική εφαρμογή του για την εξαγωγή συμπερασμάτων, τροποποιήσεων και βελτιώσεων. Με την εφαρμογή του διαπιστώθηκαν  δυσκολίες και αδυναμίες που έχουν να κάνουν με:

• Την εφαρμογή κάθε καινούργιας πρότασης
• Την απουσία επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών
• Την έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής που θα στηρίξει το ΠΣ
• Το μεγάλο χρόνο προετοιμασίας που απαιτείται για κάθε διδακτική ενότητα.

Πρέπει να υπογραμμίσουμε όμως ότι στα πλεονεκτήματα του νέου ΠΣ είναι ότι ενσωματώνει δημιουργικά κάθε κριτική παρατήρηση που συμβάλλει στη βελτίωση του.

Ίσως δε θα είχε νόημα να αναφερθούμε στη συστηματική και στείρα αρνητική στάση συγκεκριμένων θεολογικών κύκλων που σκοπό έχουν τη δημιουργία τεχνητού διχασμού και πόλωσης, αν αυτή δεν έθετε σε κίνδυνο την ύπαρξη του ΜτΘ στο σχολείο.

Ο διάλογος για το μέλλον ΜτΘ είναι ανοιχτός, χωρίς μονοφωνίες, ανταγωνισμούς ή άνευρους συγκρητισμούς. Ο διάλογος για ό,τι μας ενώνει και ό,τι μας χωρίζει είναι ανάγκη ζωής.

Γνωρίζουμε ότι όλες οι σημαντικές αλλαγές που αφορούν στο ΜτΘ προέκυψαν μέσα από θεολογικές ζυμώσεις, συνέδρια των Θεολογικών Σχολών και Θεολογικών Ενώσεων και ανοιχτές συζητήσεις με την κοινωνία.

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ», νηφάλια και δυναμικά καταθέτει την πρότασή του για διάλογο στην Ημερίδα που διοργανώνει το Τοπικό Παράρτημα Κεντρικής Μακεδονίας με θέμα:

ΜΑΘΗΜΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ

Η Ημερίδα περιλαμβάνει:

Α. Εισηγήσεις που αφορούν στις θεολογικές, παιδαγωγικές και νομικές προϋποθέσεις της πρότασής μας για το ΜτΘ.

Β. Εισηγήσεις για τις δυνατότητες και προοπτικές του Νέου Προγράμματος Σπουδών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση και το Λύκειο, καθώς και συμπεράσματα από την πιλοτική εφαρμογή τους στο ελληνικό σχολείο.

Γ. Στρογγυλή τράπεζα με τοποθετήσεις πολιτικών για το θεσμικό Πλαίσιο της θρησκευτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, τους περιορισμούς και τις δυνατότητες.

Εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής ευχαριστούμε θερμά τους εισηγητές και τους προσκεκλημένους της Ημερίδας και χαιρετίζουμε την προσπάθεια όλων να συμβάλουν στην αναβάθμιση του ΜτΘ.