.
Το μάθημα των θρησκευτικών που θέλουμε, το μάθημα που χρειάζονται οι μαθητές μας
Προτάσεις για τον αποτελεσματικό ρόλο του μαθήματος των Θρησκευτικών
στη Δημόσια Θρησκευτική Εκπαίδευση
Αθήνα, 22 Μαρτίου 2011
Η Θρησκευτική Εκπαίδευση στις ευρωπαϊκές χώρες αναγνωρίζεται πλέον ως απαραίτητος όρος για την πολύπλευρη και ολοκληρωμένη μόρφωση των μαθητών και αναβαθμίζεται με πρόταγμα τη διεύρυνση των εκπαιδευτικών της ορίων. Δικαίωμα στην κοινή θρησκευτική εκπαίδευση έχουν όλοι οι μαθητές του δημόσιου σχολείου. Για το λόγο αυτό υποστηρίζουμε από τη Διακήρυξή μας κιόλας (Δεκέμβριος 2009) το ενιαίο υποχρεωτικό μάθημα για όλους τους μαθητές ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή μη προέλευση και ταυτότητά τους. Όμως η υποχρεωτικότητα του μαθήματος καθίσταται έωλη στο βαθμό που το μάθημα διατηρεί τη μονοφωνική, στενά ομολογιακή και συχνά κατηχητική του κατεύθυνση. Κατά συνέπεια, η αναβάθμισή του καθίσταται αναγκαία. Τι σημαίνει όμως για τον « Καιρό» η αναβάθμιση του μαθήματος των Θρησκευτικών στην Ελλάδα;
Σίγουρα ένα μάθημα που:
- στο σχεδιασμό και στην πρακτική του λαμβάνει σοβαρά υπόψη του αφενός τις μεταβολές και την πολυπλοκότητα του κοινωνικού γίγνεσθαι και αφετέρου τα αιτήματα της κοινωνίας ?ευρύτερης και τοπικής- από τη θρησκευτική εκπαίδευση
- αναπτύσσεται μέσα σε ένα πλαίσιο σταθερών ευρωπαϊκών αξιών (δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, ανθρώπινα δικαιώματα) και έγκυρων παιδαγωγικών αρχών και προσανατολισμών
- θεωρεί τη θρησκευτική/θεολογική γνώση όχι ως μεταβίβαση στεγανοποιημένων και ιδεολογικοποιημένων πληροφοριών, αλλά ως μια διαδικασία ανακάλυψης και οικοδόμησής της από τους ίδιους τους μαθητές, με συνεργάτη και καθοδηγητή το δάσκαλό τους. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές όχι μόνον αναπτύσσουν ικανότητες και δεξιότητες θρησκευτικής μάθησης, αλλά επιπλέον δομούν τρόπο σκέψης, στοχασμού και κρίσης, αναμετρώνται με ύψιστης υπαρξιακής και κοινωνικής σημασίας θρησκευτικά ζητήματα και οικειώνονται θεολογικά κριτήρια ανάγνωσης του εαυτού, της κοινωνίας και του πολιτισμού.
- όσο κι αν τα περιεχόμενά του αφορούν, στο μεγαλύτερο μέρος, το Χριστιανισμό και την Ορθοδοξία, εν τούτοις «ανοίγεται» και στη διδασκαλία των μεγάλων θρησκευτικών παραδόσεων και φιλοσοφικών κοσμοθεωρήσεων, αναπτύσσοντας διομολογιακές και διαθρησκειακές διδακτικές προσεγγίσεις και αναδεικνύοντας τη θετική χριστιανική θεώρηση της ποικιλίας και της ετερότητας. Με αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές τοποθετούνται υπεύθυνα και κριτικά απέναντι στο θρησκευτικό φαινόμενο, κατανοούν διευρυμένα τη διαφορετικότητα και οικοδομούν ένα δημιουργικό και έντιμο διάλογο με την εποχή, τις προκλήσεις και τα αιτήματά της χρησιμοποιώντας τα θεολογικά κριτήρια που έχουν προσκτήσει. Με αυτόν το διευρυμένο τρόπο θεωρείται ο θρησκευτικός εγγραμματισμός των μαθητών.
Αναμφίβολα είναι εξαιρετικά δύσκολο όλα αυτά να μορφοποιηθούν σε ένα υποδειγματικό μεν, πλην ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Σπουδών, στην παρούσα συνάφεια. Είναι όμως δυνατόν να προσδιορίσουμε τις βασικές αρχές και τους γενικούς σκοπούς ενός νέου Προγράμματος Σπουδών, όπως εμείς το οραματιζόμαστε και το υποστηρίζουμε, αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες μεγάλης μερίδας εκπαιδευτικών θεολόγων, των μαθητών μας και γενικότερα της σύγχρονης σχολικής πραγματικότητας.
Για τον «ΚΑΙΡΟ» το μάθημα των θρησκευτικών οφείλει:
? Να προσφέρει στους μαθητές ικανοποιητική κατάρτιση γύρω από το Χριστιανισμό και την Ορθοδοξία ως πνευματική και πολιτισμική παράδοση της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης.
? Να διευκολύνει τους μαθητές να κατανοήσουν το Χριστιανισμό και την Ορθοδοξία ως ζωντανή πηγή πίστης, ηθικής και ευθύνης και νοηματοδότησης του κόσμου, της ζωής και της ιστορίας.
? Να προσφέρει στους μαθητές ικανοποιητική κατάρτιση γύρω από άλλες θρησκείες, προσανατολισμούς και κοσμοθεωρήσεις και να τους διευκολύνει να τις κατανοήσουν ως ζωντανές πηγές πίστης, ηθικής και ευθύνης και νοηματοδότησης του κόσμου, της ζωής και της ιστορίας.
? Να προωθεί την κατανόηση, το σεβασμό και την ικανότητα διαλόγου μεταξύ μαθητών που διατηρούν διαφορετικές απόψεις πάνω σε ζητήματα πίστης αλλά και διαφορετικούς ηθικούς προσανατολισμούς ζωής.
? Να συντελεί στην προσωπική-και όχι μόνο θρησκευτική- καλλιέργεια και ανάπτυξη των μαθητών.
Για τον «Πανελλήνιο Θεολογικό Σύνδεσμο -ΚΑΙΡΟΣ-για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης» το σύνολο της προβληματικής που εκτέθηκε παραπάνω δεν συνιστά εκ προοιμίου μια άκαμπτη ιδεολογική επιλογή. Αποτελεί κυρίως καρπό αγωνίας, παρατήρησης και μελέτης της σύγχρονης σχολικής πραγματικότητας με την οποία καθημερινά αναμετριόμαστε και στην οποία καθημερινά δοκιμάζουμε τις δυνάμεις μας και τις αδυναμίες μας.
Οι παραπάνω προβληματισμοί και προτάσεις αποτελούν για τον «ΚΑΙΡΟ» ανοικτό πεδίο οργανωμένης έρευνας, διαλόγου, ωσμώσεων, συμπροβληματισμού με όλους τους φορείς που εμπλέκονται στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της εικόνας του μαθήματος των θρησκευτικών, αλλά και με τον καθένα που στα πλαίσια ενός νηφάλιου, τεκμηριωμένου και υπεύθυνου διαλόγου θα μπορούσε να συνεισφέρει αποτελεσματικά.
Η Διοικούσα Επιτροπή του Καιρού
Αμπατζίδης Θεόφιλος
Αργυρόπουλος Ανδρέας
Καζλάρη Πηγή
Κωνσταντίνου Μιλτιάδης
Μαυροκωστίδης Γρηγόρης
Μόσχος Δημήτρης
Παπαδόπουλος Γιώργος
Παπασωτηρόπουλος Χριστόφορος
Σταματέλλου Νόνη
